13-01-2025 - Oisterwijk en de spreidingswet
Locatie gezocht voor 100 extra opvangplekken
Door PIT Onderzoek – Kees van Elderen & Jos van Luyck
“Opvang asielzoekers loopt vast” schreven wij in juni 2024. De Spreidingswet moest daar verandering in brengen. Die wet wordt nu door minister Faber daadwerkelijk toegepast. Zij wil op 1 juli 2025 over totaal 96.000 opvangplekken kunnen beschikken. Elke provincie en elke gemeente kreeg de opdracht om opvangplekken te realiseren. Samen hebben ze bijna 90.000 plekken toegezegd. Onvoldoende en dus wil Faber een extra inspanning van de provincies en gemeenten. Wat betekent dit voor de gemeente Oisterwijk? PIT Onderzoek zet de zaken op een rijtje.
Spreidingswet
Het doel van de Spreidingswet was en is het realiseren van voldoende (structurele) opvangplekken voor asielzoekers en een evenredige verdeling daarvan over de provincies en gemeenten. Die waren in november groot voorstander van de wet en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten gaf aan: “Alle commissarissen van de Koning staan onverkort achter de spreidingswet”. In Brabant gingen de gemeenten aan Regionale Regie Tafels op zoek naar opvangplekken. Op 1 november liet de commissaris van de Koning Ina Adema weten: “De gemeenten zijn hard op weg naar invulling van de Spreidingswet”. Noord Brabant moet op 1 juli 2025 14.689 opvangplekken leveren, maar daarvan waren er nog slechts 8.241 gerealiseerd. Daarnaast zijn er wel toezeggingen tot een totaal van 13.478 plekken. Adema toonde zich tevreden, ondanks een tekort van 1.211 plekken. Maar minister Faber was dat niet en besloot dat er extra opvangplekken moesten komen.
Hart van Brabant
Waar de hele provincie tekort schiet, geldt dat niet voor de regio Hart van Brabant. De opdracht bedroeg 2.373 opvangplekken. Aan de Regionale Regie Tafel, onder leiding van burgemeester Hans Jansen, werden door de gemeenten in Hart van Brabant totaal 2.806 opvangplekken toegezegd. Daarvan zijn er al 1200 in het bestaande AZC in Gilze en Rijen en 550 in het bestaande AZC en op camping Reebok in Oisterwijk. Opvallend is wel dat er geen sprake is van de beoogde evenredige verdeling over de gemeenten. Zo gaven de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Waalwijk niet thuis, zij zegden geen opvangplekken toe. De gemeente Tilburg liet deels verstek gaan. Opvallend ook omdat de gemeenten daar onderlinge afspraken over hadden gemaakt. Elke afzonderlijke gemeente zou tenminste 60 % van de eigen opgave realiseren. De minister trekt dat gebrek aan onderlinge solidariteit nu deels recht. In het definitieve verdeelbesluit moeten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau en Waalwijk voor 1 juli 2025 respectievelijk 32, 19 en 125 opvangplaatsen realiseren, terwijl van Tilburg 50 extra plaatsen worden verwacht.
Aan de bak
En dus is er werk aan de winkel. De opdracht is nu helder en daarvoor zijn de gemeenten zelf aan zet. Adema schrijft de gemeenten dat “Na het vaststellen van het verdeelbesluit een nieuwe fase ontstaat, namelijk het daadwerkelijk realiseren van de wettelijke taakstelling voor asielopvang.” Toezeggingen genoeg, maar voor de periode 1juli 2025 tot 1 februari 2026 veel extra structurele opvangplaatsen voor asielzoekers realiseren, is geen eenvoudige opgave. Zeker niet voor de gemeenten die nu wel conform het verdeelbesluit opvangplekken moeten leveren, maar daar niet op hadden gerekend. Dat de toezeggingen onder druk staan bleek onlangs nog, toen een streep werd gezet door de voorgenomen AZC-samenwerking tussen Dongen en Loon op Zand.
Gevolgen voor Oisterwijk
Aan de Regie Tafel Hart van Brabant bood de gemeente Oisterwijk de 550 opvangplekken aan, waarvan 100 op voormalige camping de Reebok. Maar die laatste zijn tijdelijk. Op 8 januari 2025 liet het college de gemeenteraad nog weten: “De einddatum van de noodlocatie op voormalig camping de Reebok is gesteld op 1 oktober 2025 en wordt daarna leeggemaakt en overgedragen aan Natuurmonumenten”. Conform het verdeelbesluit van de minister heeft Oisterwijk nu echter de wettelijke plicht om 550 structurele opvangplekken te realiseren. En dus moet ook de gemeente Oisterwijk aan de bak. Na sluiting van de Reebok zijn er op het AZC nog 450 over en moet zij dus op zoek naar een andere locatie voor 100 extra structurele opvangplekken. Op 9 januari jl. werden de raadsleden door burgemeester Hans Jansen bijgepraat. Hij gaf aan dat overwogen wordt tegen het verdeelbesluit van de minister bezwaar aan te tekenen. Ten aanzien van de Reebok dacht hij dat “dit in de praktijk wel mee zou vallen”. Ook hield hij de raadsleden voor dat het nieuwe AZC ruimte biedt voor meer opvangplekken, maar dat de Raad had gekozen voor maximaal het huidige aantal van 450 plekken. Hij suggereerde “je kunt altijd een overeenkomst open breken” en stelde de aanwezige raadsleden gerust met de woorden “het zal voor Oisterwijk niet veel betekenen”. De uitvoering van alle plannen zal actief worden gemonitord aan de Regionale Regie Tafels. Die gaan de voortgang coördineren en bewaken met als doel uit een crisisaanpak te blijven. Belangrijk want zolang de Spreidingswet van kracht is, moeten gemeenten voldoen aan de wettelijke taak die het Rijk hen oplegt. Zo niet dan dreigt volgens de commissaris van de Koning Ina Adema, het toepassen van interbestuurlijk toezicht. Dan kan uiteindelijk de minister zelf een locatie aanwijzen.