De waterproblematiek in Oisterwijk blijft de gemoederen bezig houden. Bij elke hevige regenbui staan straten blank, lopen kelders onder en raakt het riool overbelast. Tegelijkertijd kampt de regio met verdroging. Tijdens het waterseminar op 10 september 2025 werd duidelijk dat de oplossing niet alleen ligt in de aanleg van een gescheiden rioolstelsel, maar vooral in gezamenlijke actie van gemeente, waterschap en inwoners.

© PIT Onderzoek - Voorste Stroom buiten haar oevers 2023

Door PIT Onderzoek - Wouter Verschuur en Anno de Vreeze

Twee problemen met één oplossing

Extreme buien in het najaar van 2024 zorgden opnieuw voor forse wateroverlast. De riolering kon de toestroom van regenwater niet aan. Straten stonden blank, kelders en convectorputten liepen onder. De rioolwaterzuivering in Haaren moest overstorten op de Essche Stroom. Dat leidde tot vervuiling en zuurstoftekort in het oppervlaktewater.

Tegelijkertijd heeft Oisterwijk ook te maken met langdurige droogte. Door onttrekking van grondwater voor landbouw, industrie en drinkwater verdroogt dan de bodem. Op de Kampina zijn de gevolgen al langere tijd zichtbaar: planten en dieren verdwijnen, de bio­diversiteit neemt af, planten die gedijen bij de neerslag van stikstofverbindingen rukken op.

De oplossing ligt deels in het vasthouden van regenwater in de bodem. Door water te laten infiltreren in plaats van af te voeren, kan zowel wateroverlast als verdroging worden aangepakt.

Gemeente vernieuwt het rioolstelsel – een proces van lange adem

Een riool wordt aangelegd voor 50 jaar. Bij de vernieuwing van het riool - een langzaam voortrollend proces - legt de gemeente Oisterwijk een gescheiden rioolstelsel aan. Hemelwater wordt apart afgevoerd naar infiltratiezones, retentievijvers en oppervlakte­water. Vuilwater van huishoudens en bedrijven wordt afgevoerd naar de rioolwater­zuivering. Dat is een belangrijke stap, maar de effecten gaan we pas op lange termijn merken. Slechts 10 procent van het stelsel is op dit moment vernieuwd.

Op korte termijn is meer mogelijk

In de gemeente Oisterwijk is de Verordening Hemelwater van kracht. Deze verplicht inwoners en bedrijven om regenwater op eigen terrein op te vangen en te verwerken. Als dat al aanwezig is, mogen ze het ook afvoeren via het hemelwaterriool in hun straat. Alleen bij aantoonbare onmogelijkheid kan een ontheffing worden verleend. Toch wordt deze verordening nog nauwelijks toegepast.

Volgens de gemeente wordt er in 2026 beleid ontwikkeld om de verwerking van regenwater op eigen terrein te bevorderen. Toch kan er nu al winst worden behaald door de bestaande verordening strakker toe te passen. Op dit moment wordt de verordening alleen ingezet bij de vergunningverlening voor nieuwbouw en grotere verbouwingsprojecten.

Samenwerken met partners in de waterketen

Tijdens het waterseminar van Stichting Klimaatbestendig Oisterwijk (SKO) uitte Water­schapsbestuurder Mado Ruys haar grote zorgen over de teloorgang van de natuur en het verlies aan biodiversiteit. Om projecten van de grond te krijgen, kan het Waterschap voorlichtingsmateriaal en subsidies ter beschikking stellen. Zij benadrukte dat samenwerking cruciaal is: “Gemeente, waterschap en inwoners vormen samen de waterketen. Bewustwording van ieders rol is het begin van elke oplossing.” Deskundigen van de gemeenten Tilburg, Best en Valkenswaard deelden hun ervaringen.

Wat kunnen inwoners doen?

Concreet kunnen inwoners en bedrijven veel doen om water vast te houden en overlast te verminderen:

• Afkoppelen van de regenpijp: vang regenwater op in regentonnen, infiltratiekratten of ondergrondse opvangsystemen.
• Tegels eruit, groen erin: minder verharding betekent meer ruimte voor waterinfiltratie en biodiversiteit.
• Gebruik regenwater slim: na filtering kan het worden ingezet voor toilet of wasmachine.
• Groene daken: sedumdaken houden water vast, verlagen de temperatuur en verfraaien de omgeving.
• Onderhoud van sloten: door duikers iets hoger te leggen of kleine waterschotten te plaatsen, blijft regenwater langer in de sloot staan en kan het infiltreren in de bodem.

Wat kan de gemeente doen?

Zoals hierboven al vermeld, beschikt de gemeente over mogelijkheden om op korte termijn de infiltratie van regenwater een impuls te geven:

• Strengere toepassing van de bestaande verordening: bij nieuwbouw en verbouwingen stelt de gemeente eisen aan opvang van regenwater op eigen terrein. De gemeente geeft echter aan dat de (personele) mogelijkheden voor controle en handhaving beperkt zijn, zeker waar het de bestaande bouw betreft.
• Stimulering: door proefprojecten aan te gaan en subsidieregelingen in te stellen (het Waterschap en de Provincie kunnen daaraan bijdragen) worden inwoners aangespoord om mee te doen.
• Rapportage van resultaten: inzicht geven in het aantal toegepaste maatregelen en daarover publiceren vergroot zowel bij inwoners als binnen de eigen organisatie de bewustwording van het watervraagstuk.
• Bewustwording via publiciteit: publiciteitscampagnes opzetten om de bewustwording bij inwoners en bedrijven te bevorderen. De gemeente ziet daarin een rol weggelegd voor de SKO. Pas als daarvoor in 2026 de beleidskaders zijn ontwikkeld en vastgesteld, kan de gemeente de SKO daarvoor middelen ter beschikking stellen.