Het nieuwe werken in de politiek van Oisterwijk

10 juli 2019

De gemeenteraad werkt sinds zijn installatie op een nieuwe manier. In die nieuwe politiek zouden partijen dichter bij hun eigen standpunten kunnen blijven en is er meer open discussie in de raad. Dat klinkt als een ideale werkwijze, maar wat is er nu precies zo anders aan? Niet alle partijen doen mee, is het allemaal wel zo rooskleurig als dat het lijkt?

Door PIT Onderzoek

Eén van de grootste verschillen ten opzichte van de vorige raadsperiode? Er is geen coalitie meer. Vier Oisterwijkse partijen zijn positief over die nieuwe werkwijze: PGB, PrO, CDA en AB. “Volgens mij is het de bedoeling dat je samenwerkt aan de samenleving en daar hoef je niet persé een oppositie en een coalitie te hebben, dus daar hebben wij voor gekozen,” legt PGB-raadslid Carlo van Esch uit. “Wij willen graag dat alles op de inhoud besproken wordt. We hebben daardoor wisselende meerderheden. De ene keer zijn twee partijen het met elkaar eens en dan zijn de andere partijen het met elkaar eens,” vult PrO-raadslid Myrthe Hesselberth aan.

Water bij de wijn
Voorheen zocht de winnaar van de verkiezingen iemand om mee samen te werken. Daarmee sloten ze dan een samenwerkingsverbond: een coalitie. De overige partijen werden daarmee automatisch de oppositie genoemd, de tegenstanders. En die coalitie, die sloot een coalitieakkoord. Daarin maken ze afspraken over wat ze de komende bestuursperiode willen gaan bereiken. Dat betekent soms dus ook dat een partij water bij de wijn moet doen om iets wat zij zelf heel belangrijk vindt, voor elkaar te kunnen krijgen, legt politiek adviseur Ton Dijkmans uit. “Een coalitieakkoord is toch altijd een soort compromis. Zeker op het einde van een raadsperiode zie je dat het begint te schuren, begint te wringen in de coalitie.”

De focus weer terug op de burger en zijn stem

Die compromissen zouden nu voorbij moeten zijn. De Oisterwijkse raad is overgestapt op de ‘nieuwe politiek’. Er is geen coalitieakkoord, maar een raadsbreed programma. In dat raadsbreed programma legden de partijen de onderwerpen vast, waarvan ze allemaal vinden dat die deze bestuursperiode aan bod moeten komen. Zonder dat ze ook afspreken wat daar uiteindelijk mee gaat gebeuren.

Ook verandering voor wethouders

Dat betekent dat er een open discussie is in de raad, waarbij er niet één coalitie is. Per onderwerp werken verschillende partijen met elkaar samen om een meerderheid te vormen. Dat zou voor meer transparantie en een beter besluit moeten zorgen. Voornamelijk omdat wethouders niet op voorhand ervan uit kunnen gaan dat de voorstellen waar ze mee komen probleemloos door de raad heen gaan. “Dat betekent dat een wethouder veel beter beslagen ten ijs moet komen. Hij moet met voorstellen naar de raad komen om er voor te zorgen dat die inderdaad ook een meerderheid krijgen,” aldus Dijkmans. Niet alleen zullen de wethouders met betere voorstellen moeten komen, ze hoeven ook niet langer per definitie voort te komen uit de grootste partijen. In deze nieuwe weg kunnen wethouders op basis van vakkennis aangenomen worden, los van een politieke partij. In Oisterwijk is dat niet het geval, wethouder Dankers en wethouder Smit behoren wél bij de grote partijen. Die keuzen maken meerdere gemeentes. Partijloze wethouders is vaak nog net een stap te ver. In principe zou dat geen probleem moeten zijn, mits ze goed getest worden op hun kunnen, vindt Dijkmans. “Het is alleen maar moeilijker geworden. Zowel voor raden, maar zeker ook voor wethouders. Met alle zaken die naar de gemeente zijn toegekomen en nog gaan komen, heb je kwaliteit nodig. Dat ben je aan je burgers verplicht.” Een stevig assessment is volgens hem erg belangrijk.

Toch wel oppositie
Dat het raadsbrede programma niet zo makkelijk is als het lijkt, bleek al snel. Niet alle partijen kregen de neuzen dezelfde kant op, de VVD besloot daardoor het raadsbrede programma niet te ondertekenen. Een van die redenen is de grote zorg om de financiën, legt fractievoorzitter Anne Cristien Spekle uit. “Het kon niet doorgerekend worden, dus je weet niet waar je ja op zegt. Er is alleen een kader geschetst en daarbinnen moet dan maar blijken wie dat oppakt. Je wil een aantal prioriteiten uitgesmeerd over een x aantal jaar, zodat je weet daar gaan we aan werken en daar gaan we onze financiën voor inzetten, met dat en dat doel.” Politiek adviseur Dijkmans onderstreept dat dat niet het gevolg is van de nieuwe politiek, maar die wel op de juiste manier opgepakt moet worden. “Dat is het gevolg van het ontbreken van een uitwerking van het raadsbreed akkoord door het B&W (het college, red.) in een soort van stappenplan, waarin aangegeven wordt wanneer wat aangepakt wordt.” Door dat stappenplan weet zowel de burger als de raad wanneer ze welk raadsvoorstel kunnen verwachten. Voor de VVD is het duidelijk, er moet wat veranderen. “Wij vinden dat er daadkrachtig bestuurd moet worden en dan zie je wel dat dat op deze manier niet gaat,” aldus Spekle. Hebben de burgemeester en wethouders steken laten vallen en geeft de gemeente daardoor inderdaad teveel budget uit?

Daar komen we op terug…

Over het nieuwe werken

Ook in andere gemeentes wordt geëxperimenteerd met de nieuwe politiek, dat meer inhoudt dan enkel het schrappen van een oppositie en coalitie. In die nieuwe manier van werken komt de focus weer terug op de burger en zijn stem te liggen. De bedoeling is dat de raad en inwoners meer met elkaar in gesprek gaan. Dat leidt in Oisterwijk onder andere tot een nieuw vergadermodel, dat vanaf augustus 2019 getest gaat worden. De raad werkt daarmee aan een betere beeldvorming, meer flexibiliteit en een intensievere verbinding met de samenleving. Dat alles met als doel om de democratie te versterken.

PIT Onderzoek

PIT Onderzoek is de programmanaam van de Stichting Onderzoeksredactie Groot Oisterwijk. Deze stichting geeft uitvoering aan een pilotproject van het landelijke Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (SvdJ), namens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De stichting heeft een onderzoeksredactie opgericht die onderzoek uitvoert naar lokaal actuele onderwerpen. Heeft u tips? Mail naar info@PITonderzoek.nl