Strijdplan om Oisterwijkse financiën op orde te brengen

14 maart 2020

Het eerste kwartaal van 2020 is nog niet voorbij. Toch heeft het college van burgemeester en wethouders in Oisterwijk al aan de gemeenteraad laten weten dat er dit jaar geen geld meer beschikbaar is voor de uitwerking van nieuwe beleidsplannen.

Door Gerben van den Broek – PIT Onderzoek

Het college gaf onlangs in een raadsinformatiebrief aan dat de reserves van de gemeente eind 2020 waarschijnlijk op zijn. Hoe heeft het zover kunnen komen? En hoe gaan het college en de gemeenteraad deze problemen aanpakken? De financiële perikelen bij de gemeente Oisterwijk spelen al langer. Bij de beleidsrapportage in september 2019 was er al sprake van een exploitatietekort van 1,3 miljoen euro. Dit werd voor een belangrijk deel veroorzaakt door een tekort van bijna 3,3 miljoen euro op het gebied van het sociale domein: jeugdzorg en WMO.

Sociale domein

Ook nu lijken de structurele tekorten op het sociale domein één van de belangrijkste oorzaken van de financiële problemen te zijn. Deze kosten bedragen naar verwachting structureel 1,1 miljoen euro per jaar meer dan was voorzien. ‘Tot nu toe hebben wij deze tekorten steeds opgevangen met onze reserves. Maar als we daarmee doorgaan, dan zijn de reserves aan het eind van dit jaar écht op’, schetste wethouder Dion Dankers de financiële situatie in de raadsvergadering van 5 maart. Een interessante vraag is hoe de gemeente Oisterwijk de financiële malaise in de komende periode wil gaan aanpakken? Gaat ze net als vorig jaar weer met een stofkam door de begroting om de inkomsten en uitgaven meer in evenwicht te brengen? Of wordt gekort op voorzieningen, waar jaarlijks veel gemeenschapsgeld naartoe vloeit? En hoe zit het met de kosten van inhuur van externe kennis voor de gemeentelijke organisatie?

Verhoging OZB

Een logische stap is de verhoging van gemeentelijke heffingen. Voor dit jaar is de OZB al met 10 procent verhoogd en mogelijk gebeurt dat in 2021 nog een keer met eenzelfde percentage als het Rijk niet bijpast. Daarnaast zijn er plannen om de toeristenbelasting en de afvalstoffenheffing te verhogen. Voor wat betreft de kostenoverschrijdingen op het sociale domein loste wethouder Stefanie Vatta tijdens de raadsvergadering op 5 maart alvast een schot voor de boeg. ‘Met de afdeling samenleving zijn we écht aan het kantelen. We werken aan een flink pakket met maatregelen om de uitgaven op het gebied van sociaal domein spoedig en drastisch terug te brengen.’ Wethouder Stefanie Vatta was vorig jaar in Den Haag om te vragen om meer geld voor de zorg.

Strijdplan

Binnenkort presenteert het college van burgemeester en wethouders haar ‘Strijdplan sociaal domein en algemene financiële situatie’, waarin zij maatregelen aankondigt die erop zijn gericht om de financiële problemen van de gemeente het hoofd te bieden. Een goed initiatief, maar waarom komt het college daar nu pas mee? Het water staat Oisterwijk al veel langer aan de lippen. Als eerder maatregelen waren genomen, had wellicht voorkomen kunnen worden dat de gemeentelijke schatkist straks écht bijna leeg is.

Noodlijdend

In een recente raadsinformatiebrief sprak het college de verwachting uit dat de nieuwe verdeling van het gemeentefonds (zie kader onder) voor Oisterwijk wel eens negatief zou kunnen gaan uitpakken. Het lijkt er dus op dat de Oisterwijkse financiële problemen niet met een grotere bijdrage uit het gemeentefonds opgelost kunnen worden. Integendeel zelfs, de bijdrage uit het gemeentefonds zou mogelijk wel eens lager kunnen uitvallen dan in voorgaande jaren. De VNG heeft het rijk opgeroepen om niet alleen te kijken naar een verbeterde verdeling van de middelen uit het gemeentefonds, maar ook met een oplossing te komen voor de totale financiële pijn in noodlijdende gemeenten. Komende donderdag zou deze financiële situatie door het college gepresenteerd worden aan de gemeenteraad. Deze bijeenkomst is geannuleerd vanwege de corona maatregelen. Nog onbekend is hoe en wanneer deze presentatie plaats gaat vinden.

Veel gemeenten in financiële problemen
De gemeente Oisterwijk is niet de enige gemeente in Nederland die te kampen heeft met financiële moeilijkheden. Uit gegevens van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) blijkt dat 265 van de 355 gemeenten in Nederland voor 2020 een exploitatietekort hebben begroot. De overheid werkt momenteel aan een herijking van het gemeentefonds. Uit dit fonds worden jaarlijks de rijksbijdragen uitgekeerd aan gemeenten. Oisterwijk ontvangt in 2020 een uitkering van 37,3 miljoen euro uit het gemeentefonds, zo staat in de gemeentelijke begroting van 2020. De rest van de inkomsten is afkomstig uit lokale heffingen en andere inkomstenbronnen. De totale begroting van de gemeente Oisterwijk bedraagt dit jaar 68,2 miljoen euro. De nieuwe verdeling van het gemeentefonds is onlangs uitgesteld naar 1 januari 2022.