De kosten stijgen en wie gaat dat betalen?

In het centrum van Haaren moet een nieuw gemeenschapshuis verrijzen. Het oude gemeentehuis moet daarvoor plaats maken. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is het niet. Het gebouw van ‘de nieuwe Den Domp’ kost ruim 10 miljoen Euro en daar zijn veel vragen over, van burgers en in de politiek. PIT Onderzoek ging daarover in gesprek met bestuursleden van SGH (Stichting Gemeenschapsvoorzieningen Haaren). Daarbij bleek dat het totale kostenplaatje nog niet in beeld is. Ook is er nog geen antwoord op de vraag: Wie gaat dat allemaal betalen?

PIT Onderzoek door Peter Teune & Kees van Elderen

Al vanaf 2002 zijn pogingen ondernomen om de bestaande Den Domp te vernieuwen of te vervangen. Nadat Haaren bij Oisterwijk kwam, wilde de gemeente Oisterwijk het oude gemeentehuis een nieuwe bestemming geven. Zij vroegen SGH af te zien van de eigen vernieuwbouwplannen. Het idee van de gemeente Oisterwijk was om Den Domp onderdeel te laten zijn van de nieuwe bestemming van het oude gemeentehuis. Onder voorwaarden ging SGH daarmee akkoord, als er voor Haaren maar een multifunctioneel gebouw zou komen met een gezonde exploitatie.

De start

De gemeente ging voortvarend aan de slag. Zij vroeg het bureau ICS de projectbegeleiding te doen en een advies uit te brengen over de haalbaarheid. Op grond van dat advies koos de gemeente in 2022 voor scenario 4 van ‘sloop/nieuwbouw gemeenschapshuis met wonen’. Met de wetenschap van nu is het wel de vraag of er toen, op basis van de gehanteerde cijfers uit 2021, een juiste keuze is gemaakt. Er werd bijvoorbeeld geen ook rekening gehouden met de herinrichting van het plein. De VVD vraagt zich dat ook af en het CDA vraagt daarom om een nieuwe doorrekening, op basis van de huidige plannen en kosten. Daar ziet de gemeente geen reden toe, omdat het project nu al in een andere fase zit en het kan leiden tot vertraging en extra kosten. De gemeente gaat verder op de ingeslagen weg, al is die mogelijk op financieel drijfzand gebaseerd.

Het proces

Op basis van het gekozen scenario werd de ontwikkeling van ‘de nieuwe Den Domp’ ter hand genomen. Daar werd SGH nadrukkelijk bij betrokken. De bestuursleden zijn lovend over de samenwerking met de gemeente en later de architect. Op informatieavonden konden veel inwoners hun stem laten horen en verenigingen hun wensen kenbaar maken. Er is met elkaar toegewerkt naar een gedetailleerd programma van eisen en een voorlopig ontwerp. Toch is niet iedereen tevreden. Sommigen willen het gemeentehuis behouden en maakten bezwaar tegen de sloop. Want dat doet zeer, bijvoorbeeld bij Alex van Assouw, een van de bouwers. Anderen vinden dat nog niet voldoende aan hun wensen wordt voldaan. Zo komt de kelder toch te vervallen en betekent dit voor de Heemkundekring te weinig opslagruimte. Maar al met al zijn SGH samen met de gebruikers tevreden over het ontwerp zoals dat nu voorligt. 

Prijskaartje

Aan dat voorlopige ontwerp hangt wel een stevig prijskaartje. Alleen al voor het gebouw van het nieuwe gemeenschapshuis bedragen de kapitaallasten gedurende 40 jaar nu 540.800 Euro per jaar. En na vragen van de VVD sluit ook de gemeente niet uit dat de bouwkosten de komende jaren nog verder gaan stijgen. De aanvraag van vergunningen en de Europese aanbesteding vragen tijd en dus kan de start van de bouw nog jaren vergen. In dat verband is het opzeggen van de huur van de huidige gebruikers wel erg voorbarig, ook al omdat de gemeenteraad nog belangrijke besluiten moet nemen. Naast de bouwkosten zijn er de kosten van de sloop en de herinrichting van het plein. Ook zijn de overige exploitatiekosten, zoals voor personeel, onderhoud en energie, nog niet bekend. Al die kosten maken het streven naar een bestendig sluitende exploitatie een flinke uitdaging.

Exploitatie

Nu al is het voor SGH lastig om een sluitende exploitatie te realiseren. Het rekenen van commerciële prijzen voor huur en consumpties is in Haaren niet mogelijk. Zo betaalt de Bieb nagenoeg niets en de biljartclub een gereduceerde huur, omdat er echt niet meer inzit. Toch ontvangt de SGH voor de exploitatie nu geen subsidie. Gelukkig zijn ook de kosten laag, met beperkte kosten van het eigen gebouw en de inzet van veel vrijwilligers. In de nieuwe situatie wordt dat echter allemaal anders.

Dan moet voor het gebouw huur worden betaald en komen er meer betaalde krachten. Ook het nieuwe gebouw vraagt onderhoud en energie en krijgt een terras met lunchgelegenheid, waarvoor nog een horecavergunning moet worden verleend. Het gebouw blijft ook langer open en de bezetting moet omhoog. Er zijn verdergaande wettelijke verplichtingen, zoals ten aanzien van de veiligheid. Aan de opbrengstenkant blijven de mogelijkheden echter beperkt. Zo heeft de Heemkundekring al laten weten voor de huur over slechts een beperkt budget te beschikken en bij de biljartclub zit er ook niet meer in. Natuurlijk de prijs van consumpties kan wel wat hoger. Maar er zal een fors tekort blijven, net als bij de Tiliander overigens. En dus kijkt ook SGH voor aanvullende subsidie nadrukkelijk naar de gemeente.

Financiële bijdrage

SGH beseft dat het draaiende houden van Den Domp in de nieuwe situatie, zonder subsidie onmogelijk is. “Het probleem dat nu opdoemt is dat wij niet passen in het gemeentelijke beleid.” geven de bestuursleden aan. Ze willen een gemeenschapshuis zijn en geen Tiliander of een buurthuis. Maar daar “voorziet het beleid van de gemeente niet in”. Natuurlijk is daar al met de gemeente over gesproken. Veel daarvan ligt vast in verslagen van overleg en andere documenten en volgens SGH “moet de gemeente moet daar nog een klap op geven”. Daarbij, een actueel organisatie- en exploitatieplan op basis van het hogere prijskaartje is er nog niet. Het bestuur heeft zelf al berekeningen gemaakt en staat er positief in, maar “we kunnen geen debacle over ons afroepen”. De gemeente verwacht wel nog dit jaar een overeenkomst te kunnen sluiten. Pas dan is het financiële plaatje compleet. Als dat geen sluitende exploitatie oplevert, geeft SGH aan: “Dan is er nog steeds de go-no-go mogelijkheid. We kunnen ons op elk moment nog terugtrekken”. Daar gaat het bestuur echter niet van uit. Ze dragen ook bij door de huidige Den Domp ‘om niet’ over te dragen aan de gemeente. “We zijn immers geen onroerend goed beheerders.” De samenwerking is prima en SGH heeft vertrouwen in een goede afloop: “Het wordt tijd na 10 jaar! We doen het voor de Haarense bevolking. Voor de leefbaarheid in het dorp. Haaren heeft er gewoon ook recht op!”.