© PIT Onderzoek - Hoofdentree van het Asielzoekerscentrum AZC Oisterwijk 

Asielzoekers

De eerste opvang van asielzoekers geschiedt in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Daar wordt de asielzoeker geregistreerd en vindt een intakegesprek plaats. De IND (Immigratie en Naturalisatie Dienst) beslist over de asielaanvraag en dat kan 6 tot 15 maanden duren. Gedurende die tijd zorgt het COA (Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers) voor opvang in een regionaal AZC (Asielzoekerscentrum). Na een positief besluit krijgen asielzoekers een verblijfsstatus voor 5 jaar, ze zijn dan “statushouder”. Het COA koppelt vervolgens de statushouders aan een gemeente die binnen 10 weken voor passende woonruimte moet zorgen. Tot die tijd blijven ook de statushouders in een AZC of een andere tijdelijke locatie. Omdat bij veel gemeenten de doorstroming naar een woning stokt, zitten de AZC’s overvol en dat zorgt weer voor een overvol aanmeldcentrum in Ter Apel. Onhoudbaar en daar moet de Spreidingswet een einde aan maken.

Opvang in Oisterwijk

Oisterwijk doet al veel. Vanaf eind vorige eeuw worden in Oisterwijk in het AZC asielzoekers opgevangen. Er zijn nu 450 opvangplaatsen waarvan er, op basis van het contract met het COA, 50 geschikt zijn voor AMV’s (Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen). Tijdelijk waren dat er 80, maar vanaf 1 mei van dit jaar worden vrijkomende plekken niet meer opgevuld. De verwachting is dat vanaf augustus weer 50 AMV’s worden opgevangen. Daarnaast zijn er nu op camping De Reebok, tijdelijk tot 1 oktober 2025, 100 extra plekken voor crisisnoodopvang. En ook in Hotel Boschoord worden statushouders opgevangen. Het AZC in Oisterwijk is een zogenaamde Regionale Opvanglocatie (ROL). Hier worden ook de statushouders opgevangen, die door het COA zijn toegewezen aan een van de andere gemeenten in Hart van Brabant. Zolang die er niet in slagen voor de toegewezen statushouders een woning te vinden, verblijven ze op het AZC en de noodopvanglocaties in Oisterwijk. Daardoor wonen er op het AZC en de Reebok nu ongeveer 500 statushouders en nog maar weinig “echte” asielzoekers.

© PIT Onderzoek - Tijdelijke opvang COA voormalige camping De Reebok

Spreidingswet

Het doel van de Spreidingswet is het realiseren van voldoende opvangplekken voor asielzoekers en statushouders en een evenwichtige verdeling over de provincies en gemeenten. Volgens de minister zijn 96.000 opvangplaatsen nodig en via de Spreidingswet kunnen gemeenten zo nodig worden gedwongen daarvoor te zorgen. Van die opvangplaatsen moeten er 14.689 in Brabant komen en daarvan weer 2.645 in Hart van Brabant en 205 in Oisterwijk.

De formerende partijen in Den Haag willen een einde maken aan de asiel- en opvangcrisis en komen met maatregelen. In het Hooflijnenakkoord staat onder andere dat de Spreidingswet wordt ingetrokken en statushouders geen voorrang meer krijgen bij de toewijzing van woningen. Deze en andere maatregelen moeten ervoor zorgen dat op termijn het aantal asielzoekers afneemt en de problemen daarmee worden opgelost. Het COA en ook de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) vrezen dat gemeenten nu zullen afzien van plannen om extra opvangplekken te zoeken. Enkele gemeenten hebben dat ook al aangekondigd. Maar de wet is nog gewoon van kracht. Daarom doet de Commissaris van de Koning Ina Adema een beroep op de gemeenten om invulling te blijven geven aan de Spreidingswet. De druk op de asielcentra blijft volgens Adema “onverminderd groot”.

Hart van Brabant

In Hart van Brabant werken de gemeenten samen aan de opdracht om de gewenste opvangplekken te realiseren. Daarover werden de raadsleden onlangs bijgepraat. Het is geen eenvoudige opdracht, omdat daarnaast ook een groot aantal Oekraïners wordt opgevangen. En gemeenten willen dat daar rekening mee wordt gehouden. Daarover is een aantal afspraken gemaakt. Zo wordt door Hart van Brabant uitgegaan van een aanpak als ware het één gemeente. Daarbij hebben de gemeenten in beginsel afgesproken om invulling te geven aan de taakstelling van het Rijk, met een minimum van 60 % van de eigen gemeentelijke taakstelling. Uitruil van taken tussen gemeenten is mogelijk. Een gemeente kan zo minder opvangplekken voor asielzoekers realiseren, als meer Oekraïners worden opgevangen. Op 1 november aanstaande moet het gezamenlijke plan aan de Commissaris van de Koning van Brabant worden aangeboden.